ग्यास गिजरले ज्यान लियो

ऋचा अर्याल, काठमाडौ, माघ २१- जाडो याममा ग्यास गिजर नुहाउन तातो पानीको राम्रो स्रोत हुनसक्छ तर यसको प्रयोगले ज्यानै पनि लिनसक्छ भन्नेबारे कत्तिको सचेत हुनुहुन्छ?

ग्यासगिजरको प्रयोगले मान्छे बेहोस र मृत्युसमेत भएको फेला पर्न थालेको छ। काठमाडौं कोटेश्वर- ३५ शुभकामनामार्गकी १२ वर्षीया अप्सरा भण्डारी गत शनिबार दिउँसो ग्यासगिजरमा नुहाउँदै गर्दा बेहोस् भइन् र अस्पताल लैजाँदै गर्दा उनको मृत्यु भयो।

कोटेश्वरको डायना बोर्डिङ स्कुलमा कक्षा ४ मा अध्ययनरत अप्सरा रामहरि र रमा भण्डारीकी जेठी छोरी हुन्। पढाइमा तेज उनी अंकलहरूसँग कोटेश्वरमा बस्दै आएकी थिइन्।

परिवारका अनुसार शनिबार दिउँसो सवा १२ बजे बहिनी शारदालाई नुहाइदिएर बाहिर पठाई नुहाउने क्रममा दुर्घटना भएको हो। नुहाउन भनेर बाथरुम छिरेकी अप्सरा करिब आधाघण्टा भइसक्दा पनि ननिस्केपछि उनको खोजी थालिएको थियो। बहिनी शारदाले बाहिरबाट पटकपटक बोलाउँदा पनि बाथरुमबाट जवाफ नआएपछि उनले आफ्नी अन्टीलाई बोलाउन गएकी रहिछन्। ‘कपाल बाध्ने लविन्टोकी बाथरुममा छुटेर बोलाउन गईछ, भित्रबाट आवाज नआएपछि हामीकोमा आई’, उनी अन्टी विमलाले भनिन्,’ तल र्ओलेर ढोका तानी हेर्दा अप्सरालाई बेहोस अवस्थामा पायौ’। त्यसपछि तल बहालमा बसिरहेका बुवा राप्रपाका सभासद अलाउद्दीन अन्सारीलाई बोलाई काठमाडौ मेडिकल कलेज सिनामंगल अस्पताल पुर्‍याउदा डाक्टरले उनलाई मृतक घोषित गरेका थिए। उनीहरुका अनुसार अस्पतालमा डाक्टरले गिजरको केश हो भनी सोधेको र यस्तो घटना अचेल अस्पतालमा हप्तामा दशवटा सम्म आउने गरेको भनी त्यहा कार्यरत चिकित्सकहरुले बताएको खुलासा गरेका छन्।

अप्सराका अंकल बद्री भण्डारीका अनुसार करिब २० दिन अगाडी देखि पहेलो रंगको आगो बल्न सुरु गरेको गिजरले दश दिन देखि सामान्य कालो धुवा फाल्न सुरु गरेको थियो। ‘ धेरै कालो बल्न थालेपछि सोमबारदेखि निरनतर रुपमा कम्पनीलाई फोन गरी बोलाइरहेको थिए’, उनले भने,’ करिब सात पटक फोन गरेर गिजरको समस्याबारे बताउदा पनि उनीह्रु आएनन्।’। कम्पनीको लापरवाहीकै कारण छोरीले ज्यान गरमाउन पुगेको बताउने उनका अनुसार त्यसको दुई दिन अगाडी मात्रै पनि उनकी अनटी विमला यसको शिकार भएकी थिइन्।

‘पहिला त केही थाहा पाइन, विस्तारै विस्तारै भिक्स दले जस्तो चिसो भएको महसुस गरे’, गिजरमा नुहाउने क्रममा विहिवार दिउसो बेहोस हुन पुगेकी पीडित विमला भण्डारीले भनिन्,’ जिउ चिसो भएको केही समयमै झम्झमाउन थाली रिङ्गटा लाग्यो र बाहिर निस्कदा बेहोस भएछु’। पहिले त औषधीको डोज कम गर्नाले बेहोस भएको महसुस गरेको बताउने उनले छोरीको मृत्यु पछि मात्र तथ्य थाहा भएको खुलासा गरिन्। ‘टाउको दुख्ने रोग भएकोले दिनुह दुई ट्याब्लेट औषधी सेवन गर्दैथे’, उनले भनिन्,’ डाक्टरको सल्लाह अनुसार त्यही बेला डोज कम गरेकोले औषधीको कारण होला भन्ने मात्र भयो।’

यस कुराबाट उनीमात्र हैन, कोटेश्वरकै गौरी विष्टले झण्डै छाोरीको ज्यान गुमाउनु परेन। दिउसो कौसीमा घाम तापिरहेको अवस्थामा बाथरुममा नुहाउन गएकी छोरी एक्कासी ढलेको सुनेपछि उनी र उनका श्रीमान बाथरुममा कुदेका थिए। बल्लबल्ल ढोका खोल्दा त छोरी बेहोसी अवस्थामा भेट्यौ’, विष्ट भन्छिन्,’त्यसबेला त अरु नै रोग पो लागेछ कि भनने लाग्यो, अहिले सम्झदा झसंग हुन्छ’। आफ्नो नातेदारमा समेत यो घटना दोहरिन थालेपछि ग्यास गिजरकै प्रयोगका कारण यस्तो भएको थाहा पाएको बताउने उनका अनुसार छोरीलाई बाहिर निकाल्दा गिजरबाट कालो धुवा आइरहेको थियो। उनका अनुसार यो घटना उनको भान्जी र बनेपास्थित कुवर परिवारको ३०/३५ वर्षिया महिलालाई पनि घटेको थियो।

‘मेले सुने अनुसार एक महिना पहिले पनि १७ दिनकी सत्केरी गिजरमा नुहाउने क्रममै मरेको थाहा पाएको थिए’, अप्सराकी छिमेकी दुर्गा थापाले भनिन्, यसकै कारण बेहोस भएको भन्ने त निकै सुन्नमा आएको थियो’। यहि सुनेपछि आफ्नो भर छेउको अर्को छिमेकीले गिजर नै फोलेको बताउने उनका अनुसार उनले अहिलेसम्म यस्तो घटना ४/५ वटा फेला पारिसेककी छिन्।

ग्यास गिजरको प्रभाव

ग्यास गिजरबाट निस्कने कालो धुवामा कार्वन मोनो अक्साइड मिश्रित हुने गरेको विज्ञहरुको भनाई छ। कार्वन मोनो अक्साईड निस्कने क्रममा त्यसले शरीर भरी अस्सिजनको ठाउ ओगट्ने र शरीरमा अस्सिजनको कमी गराउने चिकित्सकको भनाई छ। ‘शरीरमा हुनु पर्ने हेमोग्लोविनमा अक्सिजनको सट्टा कार्वन मोनो अक्साईड गयास गएर बस्छ त्यसले शरीरका कोशिका नष्ट गर्छ’, मोडेल अस्पतालका जनरल फिजिसियन निरज नेपालले भने,’जसले गर्दा शरीरमा अक्सिजनको कमी हुन गई मान्छे बेहोस हुन पुग्छन्’। यसरी बेहोस भएको घटीमा दश मिनेटमा शरीरले फेरी उपयुक्त अक्सिजन नपाए ब्रेन डेथसमेत हुन सक्ने उनको भनाई छ। ‘गिजरकै कारण यसरी मृत भएको केश त खासै आछैन’, उनले नागरिकसित भने,’तर एसी बनाउने क्रममा यसरी कार्वन मोनो अक्साइडका कारण मृत्यु भएको चाहि धेरै फेला परेका छन्’।